Tách biệt mình khỏi những loại giày dép khác, giày cói dễ dàng được nhận biết ngay lập tức nhờ kiểu dáng đặc trưng, với phần đế bọc cói mộc mạc và quai vải mềm mại.
Với lịch sử hơn 800 năm phát triển, từ một đôi giày hàng ngày, bình dị của người nông dân, giày cói đã bền bỉ bước qua lịch sử và khẳng định mình, trở thành biểu tượng của thời trang phóng khoáng và đầy tự do, như thế nào?
Là thế hệ tiếp nối để giữ gìn và lan tỏa tinh thần của giày đế cói nói chung và giày cói Abaca cói riêng, Liliw sẽ đồng hành cùng mọi người, tìm hiểu về kiểu giày đặc biệt này, trong bài viết dưới đây nhé!
Lịch sử giày đế cói
Từ nguồn gốc bình dị
Giày đế cói hay giày cói là cách gọi tiếng Việt của "ESPADRILLES", để chỉ những loại giày dép có phần đế được bện từ những sợi cói, với phần thân giày thường được làm từ vải dệt, có nguồn gốc từ Tây Ban Nha hoặc miền Nam nước Pháp, trong khoảng thế kỷ 13 - 14.
Từ "espadrilles" xuất phát từ tiếng Pháp, là cách ghi phổ biến trên thế giới cho đến hiện nay. Nhiều ghi chép khác nhau cho nguồn gốc của từ này, là từ "esparteña" "espardenya" hay "alpargata" trong tiếng Catalan của vùng Catalonia Tây Ban Nha, để chỉ về "đôi giày có đế làm từ cỏ espart", một loại cỏ dẻo dai ở vùng Địa Trung Hải.
Thời kỳ này, giày cói thường có kiểu sandal đế bệt thấp, được sử dụng bởi những người nông dân và công nhân lao động như một loại giày dép tiện lợi, bền nhẹ và thoải mái.
Biểu tượng thời trang thế giới
Xuyên suốt nhiều thế kỷ, giày đế cói vẫn tiếp tục được sử dụng rộng rãi và dần phổ biến hơn ở Châu Âu. Thông qua con đường thuộc địa, giày đế cói cũng sớm lan tỏa ra toàn thế giới, đặc biệt là các quốc gia thuộc bảo hộ của Pháp và Tây Ban Nha. Nổi bật nhất trong số đó có Philippines, khi tại đây các nghệ nhân còn nghiên cứu và phát triển giày cói từ những chất liệu bản địa, độc đáo và vượt trội hơn.
Thế nhưng bước ngoặt lớn nhất của espadrilles, đưa kiểu giày này từ thời trang bình dân của người lao động, vươn lên sàn catwalk thời trang cao cấp, phải kể đến bộ sưu tập Xuân Hè 1970 của Yves Saint Laurent.
Trong show diễn mang chủ đề "Marrakech", lấy cảm hứng từ văn hóa và phong cách của Maroc, nhà thiết kế thời trang Pháp Yves Saint Laurent đã sử dụng giày cói làm phụ kiện chính để kết hợp với nhiều trang phục khác nhau, từ váy maxi dài đến quần shorts ngắn, chất liệu tự nhiên như lanh và da.
Dù không phải là nhân vật trung tâm, song, những đôi giày cói mộc mạc, bình dị, dễ dàng hòa phối với mọi trang phục, đã ngay lập tức thu hút sự chú ý của giới mộ điệu lúc bấy giờ, đặc biệt là kiểu dáng giày cói đế xuồng. Trước đó, giày cói thường chỉ được thiết kế kiểu giày đế bệt thấp, Yves Saint Laurent cùng nhà đóng giày cói gia truyền Castañer đã vượt qua những khuôn mẫu và cho ra mắt kiểu dáng đế xuồng cói cao 2 inches (tầm 6cm). Duyên dáng hơn, sang trọng hơn. Kéo theo hàng loạt những thiết kế giày cói từ các hãng thời trang nổi tiếng trên thế giới lần lượt được ra mắt, đưa epsadrilles trở thành biểu tượng thời trang mới, khẳng định vị thế cho đến hôm nay.
Giày cói là minh chứng cho việc biến những điều bình dị, đơn thuần trở thành một giá trị bền vững qua nhiều thế hệ. Giày cói mang đến một tinh thần phóng khoáng và tự do cho người sử dụng. Ưu tiên hoàn toàn vào trải nghiệm nhẹ êm và kết nối với thiên nhiên sâu sắc, bên cạnh sự linh hoạt, dễ phối đồ, phù hợp cho hầu hết mọi dịp sự kiện.
Abaca Espadrilles Philippines - Bước phát triển mới
Kế thừa tinh thần cốt lõi
Sự xuất hiện của Tây Ban Nha tại Philippines vào khoảng thế kỷ 16, đã mang đến nhiều giao thoa về thương nghiệp và văn hóa, trong đó phải kể đến những kỹ thuật đóng giày truyền thống của các quốc gia Châu Âu.
Từ đầu thế kỷ 20, ngành đóng giày tại Philippines phát triển rất thịnh vượng, hình thành nhiều làng nghề thủ công nổi tiếng làm giày cho cả nhu cầu sử dụng nội địa và cả các nhà buôn phương Tây .Dưới ảnh hưởng của các nghệ sĩ lớn từ kinh đô điện ảnh và âm nhạc Mỹ, cũng như trào lưu giày cói đế xuồng từ thập niên 70s của thế kỷ 20, đã giúp giày cói abaca Philippines lan rộng và trở nên phổ biến hơn tới thế giới.
Giày cói espadrilles, khi đó theo cách gọi của người Tây Ban Nha là "alpargata", được cho là xuất hiện tại Philippines vào khoảng thế kỷ 18. Vẫn là những thiết kế giày đế cói căn bản, nhẹ êm, bền dẻo để người dân sử dụng trong các sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên người dân Philippines đã sử dụng những chất liệu khác nhau cho giày cói, trong đó, nổi tiếng nhất cho đến nay, là Abaká hay Abaca Espadrilles.
Đưa chất liệu bản địa vào giày cói
Abaká, hay thông dụng hơn là Abaca, được định nghĩa chính thức là tên của một họ chuối siêu sợi Musa textillis, là giống cây đặc trưng của Philippines, còn được biết đến với cái tên là Manila Hemp. Đây là một sợi tự nhiên rất bền chắc và khả năng kháng mốc ẩm cực kỳ tốt. Liliw có bài viết chi tiết hơn về chất liệu này, các bạn đọc thêm nhé: ABACA LÀ GÌ? - SỢI TỰ NHIÊN CÓ NGUỒN GỐC THỰC VẬT BỀN CHẮC NHẤT
Ở Philippines, từ "abaca" trở thành từ thông dụng để gọi chung cho chất liệu "cói của Philippines", tương tự thì "abaca espadrilles" được hiểu đơn giản là "giày cói Abaca của Philippines". Vậy nên, khi nhắc tới Abaca Espadrilles, là đang nhắc tới kiểu giày cói Abaca, sử dụng chất liệu đặc trưng của Philippines để làm giày, khác biệt với kiểu giày cói Tây Ban Nha, cụ thể là ở chất liệu cói.
Giày Cói Abaca Philippines có những đặc tính đáng chú ý như:
- Giày mang êm, mềm mại và rất nhẹ chân. Phù hợp để phụ nữ có thể thoải mái đi, đứng thời gian lâu mà không đau chân.
- Độ bền cao, chắc chắn. Giúp giày sử dụng được lâu hơn.
- Hoàn toàn thiên nhiên, không xử lý hóa chất, an toàn cho da.
- Thấm hút mồ hôi, không gây mùi trong giày.
- Giày có khả năng chịu nước cực kỳ tốt, không bị mốc, rã khi gặp thời tiết mưa gió nắng ẩm của vùng nhiệt đới như Philippines hay Việt Nam. Đây là đặc điểm vượt trội giúp Abaca Espadrilles Philippines, càng lúc càng được ưa chuộng.
Kỹ thuật làm giày truyền thống của Philippines kế thừa những tinh hoa của kỹ thuật đóng giày Tây Ban Nha, kết hợp với lõi gỗ đặc biệt, được chính phủ Philippines cấp phép để khai thác và sử dụng, mang đến trải nghiệm nhẹ êm đặc trưng, tạo nên vị thế nguyên bản cho mỗi đôi giày đế cói Abaca của Philippines.
Hạn chế duy nhất lại nằm ở khả năng mở rộng của làng nghề có nguy cơ mai một, do việc làm thủ công hoàn toàn, cho đến nguyên liệu bản địa có nguồn cung giới hạn. Đây vốn là bài toán của hầu hết các làng nghề thủ công nói chung và làng nghề làm giày cói nói chung trên thế giới!
Hiện nay, làng nghề giày cói lâu đời và nổi tiếng thế giới là tại thị trấn Liliw, thuộc tỉnh Laguna của Philippines. Gọi vui là thủ phủ giày cói của Philippines, Liliw được chính phủ Philippines dành nhiều nguồn lực cho hoạt động bảo tồn văn hóa, Chương trình "Buy Local, Go Lokal", hay #RaiseYourFlagLaguna với sự đồng hành của Miss World 2018 Catriona Gray đã mang đến những làn gió mới, giúp giày cói Abaca nhanh chóng là xu hướng thời trang mới được thế giới đón nhận. Thuần xanh hơn, bền vững hơn cho môi trường và cả cộng động.
Giày cói Abaca ở Việt Nam
Liliw Shoes có mặt ở Việt Nam từ cuối năm 2017, là đơn vị nhập khẩu và phân phối Giày Cói Abaca duy nhất và độc quyền nhập trực tiếp từ Philippines.
Công Ty TNHH Liliw được thành lập từ năm 2018, là doanh nghiệp Việt Nam bởi người Việt Nam. Câu chuyện khởi nghiệp đầy nhân duyên này của gia đình Liliw, mọi người vui lòng xem thêm tại: LILIW SHOES VÀ HÀNH TRÌNH TỰ TIN ĐI MUÔN NƠI nhé!
Sau 6 năm, Liliw Shoes vẫn theo đuổi tinh thần đơn thuần, tự do và thoải mái đến cho khách hàng của mình.Với tình yêu dành cho các sản phẩm thủ công và thiên nhiên, Liliw Shoes chú trọng đến việc phát triển sản phẩm từ các chất liệu mang bản sắc Việt Nam, như BST vải Hemp dệt tay của đồng bào Hmong ở Hà Giang, hay những dự án cộng đồng cùng doanh nghiệp xã hội Limloop để đưa vải dệt nylon tái chế vào những đôi giày cói của mình.
Lời kết
Bài viết khái quát những cột mốc đáng nhớ của lịch sử của giày đế cói từ lúc khởi nguồn, cho đến kiểu giày phổ biến trên toàn thế giới và cả Việt Nam mình. Hi vọng các chị đã có thêm một số thông tin thú vị về đôi giày xinh đẹp mình đang mang.
Liliw Shoes rất vui vì là một cầu nối nhỏ để khởi nên tình yêu thủ công và chất liệu tự nhiên, thông qua những đôi giày cói Abaca Philippines. Để tham khảo những thiết kế cói mới nhất mà Liliw đang có, các chị có thể xem thêm tại đây nhé!
Chúc mọi người luôn tự tin đi muôn nơi!
